HSE در صنعت ساختمان کشور

در سال‌های اخیر فرهنگ ایمنی، بهداشت و مسائل زیست‌محیطی (HSE) در صنعت ساختمان موردبحث بوده

و عوامل مختلف بروز حادثه در کارگاه‌های ساختمانی از جهات مختلف نیاز به بررسی دارد.

HSE صنعت ساختمان  از سه کلمه بهداشت (Health)، ایمنی (Safety) و محیط‌زیست (Enviorment) است.

تاریخچه ایمنی: قبل از عصر ماشین، مخاطرات صنعتی به شکل امروزی وجود نداشت

و پس از انقلاب صنعتی، ماشینی شدن کارها و افزایش خطرات منجر به پیدایش نهضت پیشگیری از حوادث گردید.

تاریخچه بهداشت حرفه‌ای:

 نخستین بار انگلستان به بهداشت‌کار و بیماری‌های ناشی از صنایع اشاره و دستورالعمل‌هایی به کارکنان صنعت توصیه نمود.

هم‌اکنون فرانسه از لحاظ قوانین و مقررات بهداشت صنعتی در رأس قرار دارد.

تاریخچه محیط‌زیست:

 پس از کنفرانس ۱۹۹۲ در ریو نگرش توسعه پایدار در محیط‌زیست ابعاد وسیع‌تری را به خود اختصاص داد

و در تمام بخش‌ها «پسوند پایدار» نظرات و دیدگاه‌های قدیمی را مورد بازنگری قرار داد.

حوادث ناشی از کار سومین عامل مرگ‌ومیر در جهان است

و در ایران نیز بر اساس آخرین گزارش‌ها و تحقیقات انجام شده دست‌کم سالانه حدود نزدیک به ۲۰ هزار حادثه ناشی از کار اتفاق می‌افتد

که از این تعداد نزدیک به ۱۵ هزار حادثه در بخش ساختمانی برای کارگران این صنعت در کشور به وقوع می‌پیوندد.

حفاظت ایمنی در برابر خطرات ناشی از یک مسئله عمده است که نباید از نظر دور داشت.

سیستم مدیریت HSE صنعت ساختمان به عنوان ابزاری مدیریتی جهت کنترل و بهبود مسائل مربوط به بهداشت، ایمنی، محیط‌زیست و کیفیت است.

این سیستم مدیریتی با بررسی همزمان سه فاکتور مذکور، بستر مناسبی جهت استقرار و اجرای استانداردهای مدیریت زیست‌محیطی (ISO۱۴۰۰۰)،

استانداردهای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای (OHSAS۱۸۰۰۱) ایجاد می‌نماید.

با توجه به تحقیقاتی که تاکنون در این زمینه صورت گرفته، توجه به اصول ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و رعایت این اصول، نقش زیادی در کاهش زیان‌های اقتصادی واحدهای صنعتی داشته است.

چرا که با کاهش حوادث، احتمال آسیب دیدن تجهیزات و ایجاد خسارات مالی کاهش یافته و کاهش لطمات جانی نیز رخ خواهد داد.

چرا نمی‌تواند در خصوص پیشگیری از وقوع حوادث ناشی از عدم ایمنی مربوطه پیگیری لازم را انجام دهد؟

از تعیین مدیریتی واحد برای اجرای ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی بگذریم هزار خلأ قانونی و مدیریتی دیگر هم داریم، اما نگاه امروز نگاهی نو، سیستماتیک و همه‌جانبه تحت یک مدیریت واحد است…
نظام مدیریت یکپارچه HSE صنعت ساختمان با ایجاد بستر فرهنگی خلاق و نگرشی نو و سیستماتیک،

به تبیین تأثیر متقابل عوامل بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست پرداخته و از این طریق نواقص،

مخاطرات بالقوه، حوادث و مشکلات را به‌طور نظام‌مند مورد ارزیابی قرار داده و روش‌های مبتنی بر پیشگیری را ارائه می‌دهد.

بحث و نتیجه‌گیری

موانع عدم اجرای HSE در صنعت ساختمان ایران

• دخالت گسترده اشخاص فاقد صلاحیت در بخش ساخت‌وساز
• مصالح و تجهیزات ساختمانی فاقد استاندارد
• کمبود بازرسان کار به منظور نظارت بیشتر بر ایمنی کارگاه‌های ساختمانی
• عدم حمایت قانونی در برخورد با کارفرمایان کارگاه‌هایی که موارد ایمنی را رعایت نمی‌کنند.
• عدم استقرار مسئولین ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی
• ضعف فرهنگ ایمنی در بین کارگران، پیمانکاران و کارفرمایان کارگاه‌های ساختمانی

ایمن نبودن محیط کار، فقدان آموزش‌های لازم به کارگران و نبود تجهیزات و امکانات پیشرفته و بی‌توجهی کارفرمایان به قانون کار باعث شده این آمار در کشور ما بالاتر از استانداردهای بین‌المللی باشد

موضوعی که همواره بازرسان کار در بازدیدهای خود از مراکز صنعتی و تولیدی بر آن تأکید دارند و معتقدند:

باید آموزش، فرهنگ‌سازی و ارتقای فرهنگ ایمنی در این حوزه جدی گرفته شود

تا آمار مرگ‌ومیر ناشی از حوادث کار کاهش یابد

با توجه به مباحث مطرح شده در قسمت نتایج، چنین به نظر می‌رسد که برای انجام کار در پروژه‌های عمرانی طبق اصول HSE یکسری موارد نیاز است تا زمینه‌ساز رعایت این اصول باشد.

این موارد عبارتند از:

۱- فرهنگ‌سازی:

 بدین منظور که رعایت اصول HSE علاوه بر حفظ جان و سرمایه‌های ملّی باعث پیشرفت و توسعه اجتماعی می‌شود؛ که در پروژه‌های ساختمانی نیازمند به فرهنگ‌سازی از طرق مختلف آموزشی، نوشتاری، گفتاری، دیداری و … است.

۲- زمان:

 پیاده‌سازی اصول HSE در پروژه‌های مختلف عمرانی، صنعتی و غیره مستلزم زمان است

زیرا که هر تغییری که در سیستم لحاظ شود نیازمند تغییر نگرش است

و این نیز به نوبه خود نیازمند زمان برای پذیرفتن و هماهنگ شدن با شرایط جدید است.

شرایط مطرح شده برای پروژه‌های ساختمانی، شرایط کنونی آن‌ها بوده و می‌بایستی از زمان صدور پروانه ساختمانی توسط مراجع صدور پروانه اطلاع‌رسانی لازم صورت گرفته و توسط مهندسین ناظر اعمال نظارت و تحت حمایت سایر دستگاه‌های مربوطه الزامات آن اجرایی گردد.

۳- هزینه:

 برای انجام هر کاری نیازمند به هزینه است و هر چه هزینه در نظر گرفته شده بیشتر باشد

بنابراین انجام آن کار با کیفیت بالایی تضمین می‌شود.

از آنجا که تاکنون هزینه جهت رعایت اصول HSE به‌صورت کلی دیده نشده است

بنابراین به شکل اختصاصی نمی‌توان انتظار داشت که تمام موارد جزء به جزء انجام شود.

در صورتی که در ابتدای پروژه هزینه HSE صنعت ساختمان نیز به ریز در نظر گرفته شود می‌توان انتظار داشت تا موارد به شکل اصولی رعایت شود.

۴- آموزش:

جهت رعایت اصولی موارد HSE نیاز به آموزش است.

این آموزش‌ها باید در سطوح و رده‌های مختلف پیمانکاری و نظارت اجرایی شود تا سطح آگاهی از مخاطرات موجود در انجام عملیات عمرانی بین کارگران ساختمانی به مرز مشترکی برسد.

رعایت ایمنی و در کل الزامات HSE در سطح پروژه‌ها، اعم از عمرانی یا صنعتی یک فرهنگ است

و تا زمانی که یک فرد به رشد فرهنگی نرسد نیل به این هدف کار بسیار مشکلی خواهد بود.